Kunst of propaganda?

Ik groeide op in een land vol monumenten. Beelden van prominente communisten, van hardwerkende arbeiders en van Sovjetsoldaten sierden onze straten. Ik heb me nooit afgevraagd of dit kunst is of propaganda: als je in een communistische maatschappij opgroeit kom je niet eens op zo’n vraag. Het woord propaganda had bovendien een negatieve betekenis en je moest oppassen met negatieve dingen. Over westerse propaganda mocht je natuurlijk wel praten, maar niet over die van ons.

Al die beelden en monumenten waren er om ons te inspireren op weg naar de stralende communistische toekomst. Voor veel mensen was het best een schok toen die per ongeluk in het kapitalisme eindigde, het verfoeide materialistische en individualistische systeem van het Westen.

Alle beelden van Lenin, Marx en talloze bekende en onbekende Sovjetleiders- en burgers verdwenen in een rap tempo, zo rap dat de generatie na mij niet meer wist wie Lenin was. De communistische muurschilderingen op de gebouwen maakten plaats voor levensgrote reclameborden, vaak van halfblote vrouwen die een westerse auto of whisky aanprezen. De portretten van de partijleiders die in alle bedrijven hingen, werden vervangen door Playboy-kalenders. De rondborstige blondines zagen er inderdaad een stuk fotogenieker uit dan de kalende partijleiders, maar niet iedereen was even enthousiast over de nieuwe waarden en normen. De dictatuur van het communisme was in een recordtempo vervangen door de dictatuur van het geld en dat voelde ook niet echt als vrijheid.

Inmiddels heb ik zo veel afstand genomen dat ik de vraag kan beantwoorden of ik tijdens mijn communistische jeugd in Bulgarije omringd werd door propaganda of kunst. Het was een mix van allebei en ik vind het jammer dat er zo weinig van die mix bewaard is gebleven voor de volgende generaties. De geschiedenis kun je niet zomaar uitwissen, die kun je beter laten zien.

Volg Oostblokboek.nl op twitter of facebook om op de hoogte te blijven, of nog makkelijker: ontvang een e-mail.