De onmacht, het verdriet, het verlies van een toekomst. De emoties van Russen om de waanzinnige oorlog waar zij in zijn gesleurd, krijgen weinig aandacht. Thuis worden critici vervolgd of genegeerd, en in het buitenland staan ze niet hoog op de prioriteitenlijst. De aandacht is gericht op Oekraïne, en bovendien zijn er nauwelijks meer buitenlandse correspondenten in Rusland die hun verhalen kunnen optekenen.
Arkady Ostrovsky, Next year in Moscow, a podcast about Russia's future (The Economist, 2023) 8 afleveringen. Gratis te beluisteren op elke podcastspeler of op de website van The Economist.
Ook correspondent Arkady Ostrovsky van The Economist is vertrokken, maar hij nam zijn gigantische netwerk en kennis mee. Hij bleef praten met de nieuwe dissidenten van Rusland, die vaak zelf ook het land zijn ontvlucht. En in de podcast Next year in Moscow vertelt hij hun verhalen. In een zorgvuldig gecomponeerde reeks van acht afleveringen spreekt hij hen. In Istanboel, Amsterdam, Tbilisi, en soms ook die enkeling die In Rusland bleef. Zoals advocaat Maria Eismont. Om van betekenis te zijn, kon zij niet weg. Het werk is daar, in onmogelijke omstandigheden.
Recensie door Joost van Egmond
In een rechtssysteem waarin de uitkomst vooraf vaststaat verdedigt ze de critici van Poetin, ondermeer omdat de rechtszaal ondanks alles een van de weinige plekken is waar de waarheid kan worden gezegd, al zijn de kosten daarvan astronomisch hoog. We luisteren mee als de 23-jarige Dmitri Ivanov terechtstaat voor het verspreiden van nieuws over Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne.
“Weet u dat deze uitingen strafbaar zijn?”, vraagt de aanklager hem.
“Ja, dat weet ik beter dan wie dan ook.”
“Waarom zegt u dan zulke dingen?”
“Omdat vrijheid de mogelijkheid is om te zeggen dat twee keer twee vier is. Alles in deze aanklacht is in tegenspraak met de realiteit.”
Acht-en-een-half jaar strafkamp, luidt het vonnis.
De afleveringen zijn losjes gebaseerd op een thema, doorspekt met geschiedenis en Russische literatuur. Het geeft houvast en diepte, zonder dat de verhalen van nu in een mal worden gedwongen. Ostrovsky heeft maanden de tijd genomen om de gesprekken te voeren en de puzzelstukjes op hun plaats te laten vallen. Het resultaat is een prachtig en ontroerend monument voor de stemmen van Russen die dreigen onder te sneeuwen.
Het maakt mistroostig en hoopgevend tegelijkertijd, en bovenal geeft het begrip voor de situatie waar zovele Russen nu in zitten. Want we weten vast allemaal ‘dat dit voor Russen ook verschrikkelijk moet zijn’, dat is iets anders dan het ook echt invoelen. Daar dwingt Next year in Moscow toe. De hele reeks samen geeft reliëf aan de woorden die Ivanov spreekt tegen de pers na zijn vonnis: “Deze oorlog is een grote tragedie voor iedereen in Oekraïne. Maar het is ook een tragedie voor ons.”
Hij weet het.
