Stapvoets rijden de tanks door de straten van de Estse stad Narva. Het publiek is in groten getale toegestroomd om de pantservoertuigen te bewonderen. Massaal zwaaien ze naar de marcherende militairen die stad en land hebben afgereisd om op 25 februari 2015 de 97e Onafhankelijkheidsdag van Estland te vieren. NAVO-partners – Estland is sinds 2004 lid van deze verdragsorganisatie – zijn uitgenodigd om deel te nemen aan dit militaire vertoon. Ook een afvaardiging van het Nederlandse leger is aanwezig.
- Door Simone Kuipers
Normaliter wordt de Estse onafhankelijkheid gevierd met optredens, parades en feesten gecentreerd in de hoofdstad Tallinn. Anders dan andere jaren koos de Estse overheid in 2015 voor een militair wapenvertoon pal aan de grens met Rusland. Officieel wil de overheid de burgers laten kennismaken met de nieuw aangekochte gevechtsvoertuigen. Veel Esten menen echter dat de parade is ingegeven door de ontstane argwaan na de annexatie van de Krim door Rusland in 2014. Na deze annexatie meldde Rusland immers bij de VN dat ze zich zorgen maakten om de Russische minderheden in Estland. Sindsdien zijn de provocaties aan beide kanten toegenomen en is de geopolitieke stabiliteit verslechterd. De militaire parade in Narva lijkt hiervan een onderdeel te zijn. Eén dag na de parade reageert Rusland: tweeduizend parachutisten worden in de aan Estland grenzende regio Pskov gedropt met als doel een vliegveld van een fictieve vijand in te nemen en te vernietigen.
Russische invloeden
De stad Narva, door slechts een brug gescheiden van het Russische Ivangorod, kent een groot aantal Russische inwoners en is daarmee het epicentrum van de onrust. Na de annexatie van de Krim werd Narva regelmatig gezien als een potentiële ‘tweede Krim’. Maar liefst 83% van de inwoners is immers een etnische-Rus en voor nagenoeg iedereen is Russisch de moedertaal. Net het uiteenvallen van de Sovjet-Unie stemde bovendien een meerderheid in een – ongeldig verklaard – referendum vóór afscheiding van Estland.
Ad Meskens- Own work. De zogeheten vriendschapsbrug tussen het Estse Narva en het Russische Ivangorod
De militaire parade in Narva lijkt dan ook een groter doel te hebben. Het is een aangelegenheid om Rusland af te schrikken. De parade laat zien dat, mocht Rusland wat van plan zijn, de Russen te maken krijgen met de NAVO. ‘Narva is een deel van de NAVO, net zoals New York en Istanbul. De NAVO verdedigt iedere vierkante meter van zijn territorium,’ zei voormalig premier Taavi Rõivas in een speech in Tallinn na afloop van de parade.
De NAVO maakt zich ook zorgen om Poetins plannen in Europa. Voormalig NAVO secretaris-generaal Anders Fogh Rasmussen waarschuwde zelfs dat ‘de kans groot is’ dat Rusland actie gaat ondernemen in de Baltische staten. De NAVO bereidt zich daarom voor op een ‘Narva scenario’ waarin Rusland de saamhorigheid van het beveiligingspartnerschap gaat testen. Een opmars naar Estland heeft voor de NAVO namelijk verstrekkende gevolgen: Estland is immers lid van de NAVO. Bij een aanval van Rusland treedt Artikel V in werking. Dit artikel houdt in dat alle NAVO-lidstaten de aangevallen lidstaat moeten beschermen. Toen de Russische militaire activiteiten rondom het Oostzeegebied toenamen besloot de NAVO dan ook om haar zogeheten Baltic Air Policing-missie te versterken en het aantal troepen in de regio te vergroten.
Estse investeringen
In Narva merken ze de toenemende spanning. De Estse overheid doet er tegenwoordig alles aan om de voordelen van ‘Ests zijn’ te profileren. In 2018 zijn er nieuwe waterleidingen aangelegd en zijn de promenade en haven van de stad voor miljoenen opgeknapt. President Kersti Kaljulaid verhuisde zelfs voor enkele weken haar werkplek naar Narva. ‘Door hier te werken krijgt Narva meer aandacht, waardoor sommige stereotypen die mensen hebben over Narva doorbroken kunnen worden,’ zei ze tegen ERR news.
De toegenomen aandacht en investeringen lijken vruchten af te werpen. In Narva kun je dat afmeten door de bloemen aan de voet van het plaatselijke standbeeld van Lenin te tellen. Midden jaren ’90 pronkte dit standbeeld nog op het centrale plein van Narva. In 1993 verplaatste de Estse overheid het standbeeld naar het lokale museum van de stad. Elk jaar ontstond, ter ere van de verjaardag van Lenin, een meterslange bloemenzee aan de voet van de nieuwe locatie van het standbeeld. Deze bloemenzee neemt ieder jaar in lengte af. De Narvaërs zien de voordelen van Ests zijn, en daarmee het lidmaatschap van de Europese Unie en de NAVO, in. Dankzij de Europese Unie is het corruptieniveau gedaald en zijn de inkomens gestegen. Het gemiddelde maandinkomen in Narva is tegenwoordig twee keer zo hoog als in Ivangorod. Estland heeft bovendien veel geïnvesteerd in automatisering en Narva profiteert daarvan. Zo heeft elke Estse burger een ID-kaart die fungeert als meer dan alleen een persoonsbewijs. De kaart is een onder andere een verzekeringspas, OV-kaart en stembiljet in één.
In het Russische Ivangorod is minder geïnvesteerd. In tegenstelling tot in Narva is daar ‘in twintig jaar tijd niets veranderd’, meldt inwoonster Galina Vadina aan de Volkskrant. De Narvaërs zitten daarom niet te wachten op een Russische invasie. Ze willen Estland niet inwisselen voor Rusland. ‘We mogen dan wel Russisch zijn, maar we hebben een andere mentaliteit. We zijn gewend aan de Europese manieren,’ vertelt een inwoner aan The New York Times. Hij is tevreden met zijn leven in Estland en de Europese Unie. Her en der kijken nog wat ouderen melancholisch naar de Sovjetperiode, maar als puntje bij paaltje komt zien ook zij de vooruitgang aan hun kant van de rivier.
De plannen van Poetin
Eén vraag blijft dan nog onbelicht: hoe groot is de kans dat Rusland Estland daadwerkelijk binnenvalt? In de Krim heerste een groot ontevredenheid, waarvan Poetin gebruik kon maken. In Narva domineert dit overheersende ongenoegen niet. Wil Poetin zichzelf oprecht belasten met Narvaërs die een annexatie zelf niet wensen? Het blijft naar Poetins werkelijke plannen gissen. Voor Estland is de onrust in ieder geval genoeg reden om te investeren in de toekomst van een Ests Narva. En dat is voor de Narvaërs alleen maar mooi meegenomen
