Ongekend gewelddadig optreden tegen demonstranten in Roemenië

Demonstranten in Boekarest, 10 augustus 2018. (Foto: Frank Elbers)
Demonstranten in Boekarest, 10 augustus 2018. (Foto: Frank Elbers)
Geschatte leestijd: 2 minuten

De oproerpolitie trad afgelopen vrijdag ongekend hard op tegen anti-regeringsdemonstranten in de Roemeense hoofdstad. Resultaat: veel gewonden achter en verdere escalatie in de voortdurende confrontatie tussen de regerende (sociaal-democratische) PSD-partij en de liberale oppositie, waaronder president Klaus Iohannis.

Op vrijdag 10 augustus zetten gendarmes traangas en waterkanonnen in om de bijna 100.000 demonstranten op Piața Victoriei in Boekarest uit elkaar te drijven. Zij protesteerden tegen het beleid van het door de PSD geleide kabinet en tegen de endemische corruptie. Meer dan 400 mensen raakten gewond, onder wie een Oostenrijkse cameraman en een correspondent van Deutsche Welle.

De massaprotesten waren niet de eerste tegen de coalitieregering onder leiding van de PSD, die na de verkiezingen van december 2016 aantrad. In februari vorig jaar namen meer dan 200.000 Roemenen deel aan een anticorruptiedemonstratie – het grootste protest in het land sinds de val van het communisme in 1989. Dit was echter de eerste keer dat protesten gewelddadig werden, waarbij de gendarmerie willekeurig traangasgranaten in de menigte schoot omdat enkele demonstranten zouden hebben geprobeerd het regeringspaleis binnen te gaan.

In reactie op deze incidenten veroordeelde president Iohannis het geweld van de oproerpolitie en noemde het “sterk onevenredig”. Op maandag 13 augustus publiceerde zijn kantoor een opgenomen videoverklaring: “Drie dagen zijn verstreken en er is geen verantwoordelijkheid voor wat er vrijdag op het Plein van de Overwinning is gebeurd”. Ook de Europese Commissie veroordeelde de gewelddadige confrontatie met vreedzame demonstranten. In reactie op de kritiek zei de PSD: “Roemenië plukt de vruchten van een beleid van haat, verdeeldheid en leugenachtige propaganda gepromoot door president Klaus Werner Iohannis en zijn volgelingen”.

President Iohannis ligt al geruime tijd op ramkoers met de door de PSD geleide regering, die de afgelopen jaren van corruptie haar handelsmerk heeft gemaakt. De partij verzet zich tegen de vervolging van politici die steekpenningen hebben aanvaard, en stelt wijzigingen in het wetboek van strafrecht voor die deze personen van verantwoordelijkheid zouden ontheffen. Deze amendementen werden in juli in recordtempo door het parlement aangenomen. Na maanden van toenemende druk van de PSD-coalitie, werd Iohannis gedwongen anticorruptieaanklager Laura Codruța Kövesi te ontslaan. Kövesi was niet populair bij de PSD vanwege het aanspannen van zaken tegen verschillende regeringsfunctionarissen, waaronder burgemeesters, rechters, parlementsleden en zelfs premier Victor Ponta, die in november 2015 aftrad na massale protesten.

De protesten van 10 augustus, waartoe werd opgeroepen door Roemenen in de diaspora, trokken veel demonstranten uit het buitenland en die speciaal voor de gelegenheid naar huis waren teruggekeerd. Naar schatting 3 miljoen Roemenen wonen buiten Roemenië, en velen vertrekken vanwege de endemische problemen met corruptie, lage lonen en een gebrek aan kansen. “We willen niet dat ons land wordt geregeerd door dieven die hun eigen zakken vullen”, zei de drieënveertigjarige Georgeta Anghel, die al veertien jaar in Spanje woont, tegen de Associated Press.

De kans dat de corruptieproblemen van Roemenië snel worden opgelost, is klein. Zowel in de Kamer van Afgevaardigden als in de Senaat hebben de PSD en haar coalitiegenoten een stevige meerderheid. De volgende ronde van parlementsverkiezingen zal pas eind 2020 of begin 2021 worden gehouden. Tot die tijd zullen Roemenen de straat op moeten gaan om hun ongenoegen te uiten.

Frank Elbers
Over Frank Elbers 44 Artikelen
Frank Elbers is journalist en onderzoeker aan het Institutul de Cercetare al Universității din București (ICUB) in Roemenië. Hij is Zuidoost-Europa correspondent voor onder meer De Groene Amsterdammer, BNR Nieuwsradio, NPO Radio 1 en VRT Radio 1. Hoofdredacteur van Donau.